کتاب هزار و یک شب به نثر روانOne Thousand and One Nights

کتاب هزار و یک شب یک مجموعه جاویدان از قصه‌های افسانه‌ای چند ملیتی است که عبداللطیف طسوجی آن را به فارسی ترجمه کرده است. داستان‌های هزار و یک شب تلفیقی هستند از قصه های دیرینه ایرانی، عربی و هندی که عمدتا در بغداد و ایران اتفاق افتاده‌اند.

عبداللطیف طسوجی مترجم و ادیب دوران قاجار بود که به دستور یکی از شاهزاده‌های قاجار، این اثر شگفت‌انگیز را از عربی به فارسی برگرداند و این ترجمه به قدری عالی بود که تا به امروز هم مورد استناد پژوهشگران و مورد مطالعه خوانندگان علاقمند قرار گرسته است.

از جنبه‌های قابل توجه داستان‌های هزار و یک شب نقش فعال و آگاهانه‌ای است که زنان در آن دارا هستند. خود شهرزاد به عنوان راوی قصه که دختر وزیر هم هست، موفق می‌شود با تدبیر و کیاست، هر شب از چنگال مرگبار پادشاه مستبد، زنده بیرون بیاید و علاوه بر او شخصیت‌های زن داستان‌هایی که تعریف می‌کند، همگی کنشگر و فعال‌اند و از قدرتمند تا حیله‌گر، نقشی را بر عهده دارند.

شهریار که هر شب دختری را به نکاح خویش در می‌آورد و سپس او را می‌کشد، این بار مجذوب داستان‌های شهرزاد شده و هر شب تشنه شنیدن قصه بعدی است. شهرزاد هم آگاهانه روند قصه‌گویی خود را تحت کنترل دارد و قصه‌ها کلید نجات او هستند. آنچه در مضمون این قصه‌ها و محتوای سازنده‌شان به چشم می‌خورد، نشان می‌دهد که شهرزاد کاملا هوشیارانه این نقش را برگزیده و با سپر کردن سینه‌اش در برابر ستم پادشاهی خودکامه، تلاش می‌کند تا از ریخته شدن خون افراد بی‌گناه به دست او جلوگیری کند.