کتاب انسان در جستجوی معناMan's Search for Meaning

کتاب انسان در جستجوی معنا نوشته‌ی ویکتور فرانکل، یکی از درخشان‌ترین نمونه‌های ادبی در ادبیات روانشناسانه و از آثار مشهور آمریکاست که داستان زندگی دکتر فرانکل را در اردوگاه اجباری رژیم نازی به تصویر می‌کشد.

انسان در جستجوی معنا درباره جان سالم به در بردن است؛ درباره سرچشمه قدرتی که به زنده ماندن فرانکل کمک کرد؛ فردی که متحمل سختی‌های زیادی شد. ویکتور فرانکل بعد از داشتن یک زندگی سخت در اردوگاه کار اجباری و پس از به پایان رسیدن جنگ و مشکلات، شاهکار ادبی خود به نام انسان در جستجوی معنا را به رشته تحریر درآورد.

این کتاب دو بخش دارد، بخش اول که در مورد خاطرات فرانکل در اردوگاه اجباری رژیم نازی است و بخش دوم که درباره‌ی مکتب فرانکل یعنی لوگوتراپی یا معنا درمانی توضیح می‌دهد.

دکتر فرانکل در بخش دوم کتاب بیان می‌کند:

من مردد هستم که پزشکی قادر به دادن این پاسخ باشد که معنای زندگی هر فردی چیست؟ زیرا معنای زندگی هر فرد دائماً در حال تغییر می‌باشد. از این رو، هر فرد باید معنی و هدف زندگی خود را در لحظات مختلف متوجه شود. هیچ معنایی وجود ندارد که انسان عمری را صرف یافتنش کند، بلکه هر یک از شما دارای وظیفه و رسالتی خاص در زندگی هستید که باید به آن دست پیدا کنید.

دکتر فرانکل به بیان دو نکته پر معنا در این کتاب می‌پردازد. ابتدا این‌ که انسان باید بداند تا هر کار یا اتفاق سختی که در زندگی برایش اتفاق می‌افتد، دارای معنایی است. آن معنا می‌تواند هر چیزی باشد، عشق به یک معشوق، عشق به کار کردن، عشق به خدمت و یا هرچیزی که حال شما را خوب می‌کند. در واقع هر انسانی باید یک دلیل برای زنده ماندن خود داشته باشد.

ویکتور فرانکل بنیان‌گذار لوگوتراپی، روانشناس و عصب‌شناس اتریشی، که مدرک دکترای اعصاب و روان خود را از دانشگاه وین گرفته است. در جنگ جهانی دوم همسر باردارش، والدین و برادرش کشته شدند و خودش در چهار اردوگاه مختلف آشویتس اسیر شد.

فرانکل بر مبنای تجربه‌های شخصی و بیماران بسیار خود، عقیده دارد که کسی قادر نیست تا از رنج و عذاب دوری کند اما می‌تواند طرز برخورد با آن را به اختیار خود انتخاب کند. او وقتی به اردوگاه کار اجباری آلمان در جنگ جهانی دوم وارد شد در جیب لباس یک زندانی کشته شده کاغذی پیدا کرد که روی آن نوشته شده بود: “خدایت را از ته قلبت، با تمام روحت و با تمام قدرتت دوست بدار”.

تفسیر ویکتور فرانکل از آن جمله این بود که پاسخ مثبت به زندگی، برخلاف هر آنچه که با آن مواجه می‌شوید، چه رنج و چه مرگ، یک دستور است. چرا که در سخت‌ترین مسیرها و در ناامید کننده‌ترین لحظات و شرایط است که می‌توان بزرگ‌ترین معنا را کشف کرد. او معنی حضور خود را در آن جهنم و اردوگاه عذاب‌آور پیدا کرد و بخاطر آن تمام بیماری، خستگی، گرسنگی، تشنگی، فشار روانی و شکنجه‌های بدنی و … را تحمل کرد.

درباره نویسنده کتاب انسان در جستجوی معنا؛ دکتر ویکتور فرانکل

ویکتور امیل فرانکل (زاده مارس ۱۹۰۵ – درگذشت ۲ سپتامبر ۱۹۹۷) روانپزشک و عصب‌شناس اتریشی و پدیدآورنده معنا درمانی (لوگوتراپی) بود. معروف‌ترین کتاب او “انسان در جستجوی معنا”، روایت تجربیات او در اردوگاه های کار اجباری آلمان نازی است که در خلال آن، به اهمیت معنای زندگی در سخت‌ترین شرایط می‌پردازد. ویکتور فرانکل در وین به دنیا آمد. او در دوران دبیرستان، آرای فیلسوفان طبیعی را مطالعه کرد. در همین دوره با روانکاوی آشنا شد. فرانکل در ۱۶ سالگی مکاتباتش را با فروید آغاز کرد و یکی از دست‌نوشته هایش در حیطه روانکاوی را برای او فرستاد که این دست نوشته ۳ سال بعد در نشریه بین‌المللی روانکاوی چاپ شد.  فرانکل یک سال بعد، فروید را ملاقات کرد اما به مرور زمان، گرایش‌های نظری‌اش به آرای آدلر نزدیک‌تر شده بود. او در سال ۱۹۲۵ مقاله‌ای را در نشریه بین‌المللی روانشناسی فردی منتشر کرد و در آن با تمرکز بر مفاهیم معنا و ارزش به بررسی تفاوت‌های فلسفه و روانشناسی پرداخت. بین سال‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۳۸ فرانکل در بیمارستان‌های روانی وین به عنوان رییس بخش خودکشی زنان مشغول به کار شد و در سال ۱۹۳۸ که آلمان به اتریش حمله کرد، او به طور خصوصی کارش را به عنوان عصب‌شناس و روان‌پزشک شروع کرده بود. او در سال ۱۹۴۹ موفق به گرفتن درجه دکترای اعصاب و روان شد. همچنین از ۱۲۰ دانشگاه در سراسر جهان دکترای افتخاری گرفت. فرانکل به علت یهودی بودن در سال های ۱۹۴۲ تا ۱۹۴۵ به دست نازی‌ها ابتدا در آشویتس و سپس در اردوگاه کار اجباری داخاو زندانی شد. تجارب او در این اردوگاه‌ها موجب شد مکتب جدیدی را در روانشناسی بنیان‌گذاری کند که معنا درمانی یا لوگوتراپی نامیده می‌شود. پس از پایان جنگ جهانی دوم، ریاست بخش اعصاب بیمارستانی در وین را به عهده گرفت و به مقام استادی دانشگاه در رشته عصب‌شناسی و روان‌پزشکی نایل آمد. در سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۳، استاد دانشگاه بین‌المللی سن‌دیه‌گو بود. نظریه معنا درمانی‌ فرانکل در میان روانشناسان و روان‌پزشکان پیروان زیادی دارد. فرانکل در سپتامبر ۱۹۹۷ در سن ۹۲ سالگی در وین درگذشت.